Böbrek nakli, diyalizde olan böbrek hastalarına ve böbrek yetmezliğine girmek üzere olan hastaların sağlıklarına kavuşması için uygulanan bir organ naklidir. Hastaların çoğunluğuna nakil yapılabilir. Çok az bir hasta grubu nakil olmaya uygun değildir. Hastalarda ameliyatı kaldıramayacak kadar ciddi derecede kalp hastalığı yoksa, kanser hastalığı bulunmuyorsa rahatlıkla böbrek nakli yapılabilir.
Hastaların aktif şekilde tüberküloz, hepatit gibi enfeksiyon hastalıkları bulunmuyorsa yine nakil yapılabilir. Böbrek nakli olacak hastaların organ nakil merkezinde kayıtlı olması gerekir. Hastaların canlı böbrek nakli alabileceği bir yakını bulunmuyorsa, kadavradan böbrek nakli listesine girmesi gerekir.
Canlıdan böbrek nakli
Canlıdan yapılan böbrek nakli sonrasında hastalar ilk yılda %95 oranında sağlıklı bir yaşam sürmeye başlarlar. Bu geçmiş yıllara bakıldığında, oldukça iyi bir gelişme göstermiştir. Daha önce %50 oranında hastalarda başarı sağlanıyordu. Bunun sebebi bağışıklık baskılayıcı ilaçların geliştirilmesi ve nakil operasyonlarında tecrübe edinilmesiyle doğru orantılıdır. Hastalar genellikle kadavradan böbrek naklini beklemektedir. Ancak canlıdan nakil alabilecekler, bir an önce sağlıklarına kavuşabilirler. Canlıdan böbrek nakli yapılmasının avantajları;
- Canlı nakillerde sağlıklı böbrek nakledildiğinden, sonuçlar daha başarılı olmaktadır.
- Alıcıyla verici detaylı olarak sağlık kontrolünden geçtiğinden, en uygun koşullarda ameliyat yapılır.
- İstenilen zamanda kadavradan böbrek nakli yapılamadığından, hastalar diyalizde geçen sürede yıpranabilir.
- Canlı vericiden yapılan nakiller çok kısa sürede tamamlanır.
- Canlı böbrek nakli için şansı olmayan hastaların yaşamını kurtaracak bir uygulamadır.
Böbrek nakli uygulamasında, önemli olan nakledilmiş olan böbreğin uzun yıllar işlev görmesinin sağlanmasıdır. Bu günümüzde yapılan nakillerde başarılı şekilde gerçekleştirilmektedir.
Hepatit B ve C hastalarına böbrek nakli
Karaciğer hasarına neden olan hepatit B ve C virüsü, böbrek nakli sonrasında bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar yüzünden vücudun hepatit virüsüyle yaptığı savaşın olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Bu yüzden karaciğerinde virüsler nedeniyle ağır hasar olan kişilerde böbrek nakli yapılması önerilmez. Fakat virüsler karaciğerde olumsuz etki yapmamışsa, hastalara böbrek nakli yapılabilir.
Böbrek nakli ne zaman yapılmalıdır?
Böbrek hastalarının diyalize başlamadan önce nakil olması daha sağlıklı sonuçlar verir. Bu hastaların diyaliz nedeniyle vücutlarının hasar görmesini engellediğinden, sağlık problemleri olmadan nakil sayesinde sağlıklarına kavuşmasını sağlar. Yapılan araştırmalarda hastaların diyalizde kısa süre geçirmesinden sonra yapılan nakillerde daha sağlıklı ve uzun bir yaşam sürdükleri belirlenmiştir. Bu nedenle canlı vericisi bulunan hastaların hiç beklemeden nakil olması en doğru yaklaşımdır.
Böbrek naklinde canlı vericiye yapılan Laparoskopik Nefrektomi
Vericiler iki gün hastanede geçirerek, bir hafta içinde günlük yaşantılarına dönerek böbrek bağışı yapabilirler. Böbreğin çıkarılması günümüzde laparoskopik nefrektomi ameliyatıyla yapılmaktadır. Karından küçük bir kesiyle, özel aletler ve kamerayla gerçekleştirilen ameliyatta, karın orta hattında açılan 6-7 cm'ye kadar olan kesikten böbrek karnın dışına alınır. Kas olmayan alandan yapılan ameliyat sonrasında hastalar az oranda ağrı hisseder. Bu nedenle iyileşme zamanı da kısadır. Verici 2-3 günde hastaneden taburcu edilir. Önceden klasik yöntemle yapılan ameliyat, canlı böbrek bağışının artmasıyla daha konforlu olan laparoskopik yöntemle yapılmaya başlamıştır. Bu sayede vericilerin daha kolay böbrek bağışı yapmalarına katkı sağlanmıştır.
Böbrek bağışı yapan kişilerin diyalize girme riski bulunur mu?
Böbrek bağışı yapan kişide böbrek yetmezliği gelişmez. Bu araştırmalarla tespit edilen bir sonuçtur. Bu sadece bağışlara değil, böbreğin kaza ya da hastalık sonucunda kaybedilmesi sonucunda bile aynı sonuçları doğurur. Bazı hastalıkların her iki böbreği yetmezliğe kadar götürebilir. Bir böbreğin daha önce bağışlanması durumunda, böbrek sağlıklıyken başkalarına hayat vermiş olur. Vericilerde sadece ameliyattan kaynaklanan çok düşük bir risk bulunmaktadır. Bu risk bir safra kesesi ameliyatından daha düşüktür.
Canlı vericiden doku uyumu olmadan böbrek nakli yapılır mı?
Doku uyumu olmadan da canlı vericilerden böbrek nakli yapılabilir. Yapılan nakil sonrasında sonuçlar uzun dönemde takip edildiğinde doku uyumu olan nakillerle aynı başarıyı gösterir. Bu nedenle canlı vericisi olan hastalarda doku uyumu aranmaksızın böbrek nakli yapılabilir.
Böbrek naklinde kan grubu uyumu aranır mı?
Kan grubu uyumu olmadan yapılacak nakillerde immünolojik riskler artmakta, nakil yapılan böbreği vücut reddedebilmektedir. Ancak kan grubunun bir makineye bağlanarak yapıldığı afarez adı verilen tedavi ve bağışıklığı baskılayıcı ilaçların kullanımıyla kan grubu uyumu olmadan da böbrek nakli yapılabilir. Bu tür nakillerde bir yıl sonrası çok önemlidir. Bazı hastalarda ek tedavilerin uygulanması gerekli olabilir. Bunun kadavra böbrek naklinden daha başarılı, kan grubu uyumu olan nakilden daha başarısız olduğu söylenebilir. Kan grupları arasında A olanlar O grubuna böbrek verebilir. Verici ve alıcı arasında RH uyumsuzluğu olması önemli değildir.
