Böbrek taşı neden oluşur, böbrek taşı vücutta normalde bulunan kimyasal maddelerin katılaşmasıyla meydana gelir. Vücutta filtre görevini üstlenen böbrekler, idrarla eşitli atıkları vücut dışına atar. Bazı durumlarda bu atıklar böbreklerde birikebilir. Böbrekteki taşlar idrarda olan kalsiyum, fosfat gibi minerallerdeki kristalleşme yüzünden oluşan katı maddelerdir.
Bunlar obezite, az su alımı, şekerli ya da tuzlu beslenme gibi etkenlerden oluşabileceği gibi, kalıtsal olarak da meydana gelebilir. Farklı büyüklerde olan taşlar bazen böbreklerde kalır, bazı durumlarda idrar yollarından aşağılara iner. Böbrek taşı sabit durduğunda ağrıya neden olmaz. Fakat idrar yolunda ilerlediklerinde şiddetli ağrılar baş gösterir. Özellikle büyük olan taşlar daha zorlu ilerleme gösterir. Kanama, acı gibi etkiler yapar. Taşlar belirli bir nedenle oluşmaz, ancak bunun için risk faktörleri bulunmaktadır. Taşların türleri farklı olduğu gibi, oluşma nedeni de farklılık gösterir. Böbrek taşlarının azaltılması için mutlaka bol su içilmeli, kalsiyum azaltılmalı, sodyum kısıtlanmalı, protein alımı azaltılmalı ve taş oluşumunu arttıracak besinlerden uzak durulmalıdır. Özellikle risk taşıyan kişiler bunlara daha fazla dikkat etmelidir.
Böbrek taşı neden olur?
Kalsiyum alımı: Böbreklerde oluşan taşların büyük kısmı kalsiyum birikiminden oluşan taşlardır. Bu birikim parçalara ayrılarak taş halini alır ve idrar yollarına ilerler. Bu oluşumların kalsiyumdan zengin beslenmeden ziyade genetik etkenlerden dolayı oluştuğu düşünülür.
Ancak hastaların kalsiyum ve D vitamini alımını sınırlaması faydalı olabilir. Ayrıca ailesinde taş oluşumu olan kişilerde bunları sınırlayabilir. D vitamini kalsiyumun emilmesine yardımcı olması nedeniyle kısıtlanmaktadır. Vücutta kalsiyum emilimi fazla olduğunda, böbreklerde birikme riski artmaktadır. Ancak kalsiyum kemikler için, kalp ve sinir sistemi için önemli bir mineral olduğundan, vücutta yeteri kadar bulunmalıdır. Bu konuda doktora danışılarak, alınan kalsiyum miktarında kısıtlama yapılmalıdır.
Oksalat bakımından zengin besinler: Kalsiyum taşlarının oluşumu sırasında oksalat bileşeniyle iş birliği yapılır. Oksalat içeren besinler çikolata, pazı, ıspanak, pancar gibi besinlerdir. Risk taşıyan kişiler bu besinlerin tüketimini sınırlaması faydalı olur.
Asidik idrar: İdrarın sidik olması halinde, kalsiyum idrar yolunda daha hızlı taş yapar. Asidik idrar şeker hastalarında, obezlerde, insülin direnci olanlarda daha fazladır. Bu kişilerde böbrek taşı oluşumu yüksek orandadır. Et ve protein tüketiminin fazla olması idrarda asit miktarını arttırır.
Genetik etkenler: Çevresel etkenler böbrek taşı oluşumunda etkili olsa da genetik etkenlerin varlığının daha etkili olduğu düşünülmektedir. Ailesinde taş oluşumu olan kişiler bu konuda daha fazla risk taşımaktadır.
Enfeksiyonlar ve hastalıklar: İdrar yolu enfeksiyonları taş oluşumu açısından risk taşımaktadır. Enfeksiyona neden olan bakteriler nedeniyle idrarda amonyak oranının artması nedeniyle, böbrek taşı oluşabilir. Bu tür taşlar kadınlarda daha fazla görülür. Çünkü kadınlar idrar yolu enfeksiyonunu daha fazla yaşarlar. Ayrıca tiroit hastalıkları, böbrek hastalıkları, pankreas hastalıkları taş oluşumuna neden olabilir. Gut hastalığı da ürik asit oranını arttırdığından, ürik asit taşını oluşturur. Bunlar erkeklerde kadınlara göre daha fazla oranda oluşur.
Beslenme ve sıvı tüketimi: Günlük sıvı tüketiminin az olması böbrek taşı için risk faktörleri arasında yer alır. Sıvının az tüketilmesi, idrara az çıkılmasına neden olur. Günlük idrar çıkışı bir litrenin altında olduğunda, böbrek taşı oluşumu artar. Ancak sıvı alımı çay, kahve gibi sıvılar tüketmek yerine, bol su içilmesi bu faydayı sağlar. İnsanlar normal olarak günlük 2 litre su içmeye dikkat etmelidir.
Yaş ve cinsiyet: Böbrek taşı oluşumunda yaş ve cinsiyet çok etkili olmasa da 50 yaşın üstündeki erkeklerde böbrek taşının daha fazla oluştuğu bilinir.
