Bir kişi böbreksiz bir şekilde sadece 2-3 hafta kadar yaşayabilir. Böbreklerin çalışması iç salgı bezlerinin salgıladığı hormonlar, böbrek üstü hipofiz ve sinir sistemindeki sinirlerle sağlanır. Böbrekler kanda olan zararlı maddeleri ve vücut için fazla olan suyu idrar kanalına boşaltmaktadır. 20-25 cm uzunluğundaki idrar kanalları idrar torbasına açılır. İdrar torbasının dolmasıyla birlikte, uyarıcı hormonlar aracılığıyla organizma bilgilendirilir. Bunun etkisiyle idrar boşaltma ihtiyacı duyulur.

Böbrek dokusu %80 su, %4 yağ, %15 protein ve %1 inorganik tuzlardan meydana gelir. Vücut ağırlığının binde 51 kadarını böbrekler oluşturur. Böbreğin yapısında kanı süzme görevlerini yerine getirmelerini sağlayan 2 milyar kadar böbrek cisimciği bulunur. Böbrekte tubulus adında idrarın yoğunlaştığı borucuların uzunluğu 100 km kadardır. Böbreğin iç emilim yüzeyi ise 20 m2 civarındadır. Böbreklerden her gün 1500 litre kan geçmektedir. Bu kanın içinden 180 litre sıvı süzülmektedir. İlk süzülen ve birinci idrar denilen sıvının büyük kısmı yeniden geri emilerek, vücuttan 0,5 ile 4 litre arasında idrar olarak vücuttan dışarıya atılır.

Böbreklerde her gün kandan süzülen birinci idrarın içinde bulunan 1 kg sofra tuzu, 170 litre su, 500 gr sodyum bikarbonat, 170 gr şeker, 11 gr protein ile metabolik maddeler geri emilir. Bunun karşılığında 1,7 gr kreatinin, 27 gr üre, 5 gr sodyum ve metabolik maddeler idrarla birlikte dışarıya atılır. Böbrekler üzerine düşen görevleri yerine getirebilmek için, her gün 30 litre oksijen harcamaktadır.

Böbrekler çalıştığında dakikada 100 kalori ısı enerjisi açığa çıkmaktadır. Kalpten bir dakika içinde atılan kanın yaklaşık %20'si böbreklere gider. Bu sayede 100 gr böbrek dokusu için dakikada 150 cm3 kan ulaşmış olur. Kanı böbreklere taşıyan atardamarlar 13 mm çapındadır. İdrar kesesi esnek bir organ olduğundan, içinde dörtte bir kadar idrar toplandığı zaman idrar kesesi 8 cm çapında olur. İçinde yarım litre idrar olduğunda, çapı 10 cm'ye ulaşır. Bu sırada meydana gelen basınçta kesinin içinde cm2'ye 12 gram kadar olur.

Böbrekler vücut sıvılarının yapısını kontrol eder, istenmeyen kimyasal maddeleri sidik adı verilen eriyikle dışarı atar. Bunun hazırlanması için insanların su içmesi gerekir. İnsanların içeceği su miktarını beynin hipotalamus adı verilen yerdeki özel su içme merkezi belirlemektedir. Vücutta sıvıların oranı toplam ağırlığın %1'i kadar azaldığında, hipotalamusta bulunan merkezden susuzluk hissi duymamızı sağlayacak sinyaller gelir ve su içmemiz sağlanır. Tükürük bezleri susuzluk hissini uyandırır. Bunlar yeterince salgı yapmazsa, ağız kurur ve susadığımız anlaşılır. Suyun kaybı vücudun ağırlığının %10 kadarına ulaşırsa, hücreler görevlerini yapamadığından ölüm kaçınılmaz olur. Bu süreç kısa bir sürede bile gerçekleşebilir. İnsanlar vücutlarında bulunan yağ ve protein yedeklerini kullanabildiğinden, açlığa daha uzun süre dayanabilir. Ancak susuzlukta böyle olmaz. Beyinde bulunan su içme merkezi böbrekleri etkileyip, su tutma talimatı gönderir. Bu aşamada sidik yoğunlaşır ve hacmi azalır. Böbreklerin vücuttaki su miktarını kontrol etmekte çok hassas bir denge bulunmaktadır. Suyun 1 litre olarak hızla içilmesi halinde, sidik miktarı da anında 1 litre artar. Böbrekler vücuttaki suyun miktarını bilir, azalıp çoğalarak, su seviyesini belirli ölçüde tutar.

Sağlıklı olan böbrekler vücuda hormon denen kimyasal maddeler salgılar. Bu hormonların içinde olan renin hormonu tansiyonu dengeler. Eritropoetin hormonuyla kemik iliğini uyarıp kan yapımına yardımcı olurlar. Vücuttaki D vitaminin kullanılmasına yardımcı olarak, kanda kalsiyum ve fosfor dengesini kurar. Bu sayede sağlıklı bir kemik yapısına sahip olunmasını sağlarlar.

0 Yorum Yapılmış "Böbreğin Görevleri"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin