Böbrek nakli sonrası, hastaların sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmesi için kontrollerine dikkat etmeleri, ilaçlarını düzenli kullanmaları, bol su içmeleri ve genel sağlık kurallarına uymaları gerekir. Nakil merkezinden verilen takip programı hastalara yardımcı olacaktır. Özellikle nakilden sonraki ilk sene her şeye dikkat edilmelidir. Bu süreç en fazla sorunun yaşandığı dönemdir.
Bundan sonra hastalar tam olarak sağlıklarına kavuşabilirler. Takipte olan hastalar tetkikler için düzenli kan verirler. Bu tetkiklerle yeni böbreğin fonksiyonları takip edilir ve kullanılan ilaçların dozları ayarlanır. Hastalarda kontrollerin sıklığını doktorun isteği ve hastanın durumu belirler.
Böbrek nakli sonrasında hastalar neler yapmalıdır?
- Kilo takibi ve tansiyon takibi
- Vücut ısısı takibi
- Sağlıklı beslenme düzeni oluşturulmalı ve günde en az 2-3 litre su içilmeli
- Diyabet hastaları şeker ölçümü yapmalı
- Düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılmalı
- Genel vücut temizliğine ve diş bakımına özen gösterilmeli
- Sigara içilen ortamlardan uzak durulmalı
- Evcil hayvanlardan uzak durulmalı
- Nakilden sonra bir ay boyunca araç kullanılmamalı
Böbrek nakli sonrası ilaç kullanımı
Nakilden sonra hastalar bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar ile geçici süre kullanılan antibiyotikler kullanır. Gerekli olursa bunlara tansiyon ilacı, kolesterol ilaçları ilave edilebilir. Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların kullanılması böbreklerin sağlığı için önemlidir.
İlaçların kullanımı hastalara bir çizelgeyle verilir. Hastaların bunlara uymaları, doğru zamanda ve dozda içmeleri gerekir.
Hastaların doktorlarını aramaları gereken durumlar
- Ateşin 38 derecenin üzerine çıkmasın
- İdrar miktarında azalma, renk değişimi ve yanma olması
- Ayak ve el bileklerinde şişme
- Tekrarlayan kusma ve ishal
- Aniden ortaya çıkan düşük ya da yüksek tansiyon sorunu
- Nefes darlığı ve öksürük
- Diş sorunları olanların, antibiyotik kullanma durumu olursa
- Herhangi bir aşının yapılması gerekiyorsa
- Zona, suçiçeği, tüberküloz gibi çocukluk hastalıklarını geçirme
Böbrek nakli sonrasında enfeksiyon belirtileri nelerdir?
Nakil sonrasında hastaların en fazla önemsemesi gereken sorunlardan birisi, enfeksiyonların olması halinde doktorla iletişime geçmektir. Enfeksiyon nakilden birkaç ay sonra ya da yıllar sonra olabilir. Halsizlik, ateşin 37,5 derecenin üstüne çıkması, burun akıntısı gibi üst solunum yolu enfeksiyonları sıkça görülebilir. Bunlarda dinlenmeleri uygun olacaktır. Ancak idrar yaparken yanma, uzun süren ishal, öksürük, bulantı ve kusma, 38 derece ateş, titreme, kas ağrısı gibi etkiler olursa, mutlaka doktora gidilmelidir. Enfeksiyonlardan korunmak için, halka açık yerlerden uzak durmak, kişilerden yakın temastan sakınmak, temizliğe dikkat etmek, hayvanlardan uzak durmak ve besinlerin temiz olmasını sağlamak gerekir.
Böbrek nakli sonrasında rejeksiyon (Organ reddi) belirtileri nelerdir?
Böbrek naklinden sonra organ reddi çok düşük oranda olsa gözlenebilir. Bu genellikle kan tetkikleri sırasında kreatinin düzeyindeki artışla belirlenir. Bunun erken tespit edilmesi ve iyi takip edilmesi halinde tedavi edilmesi sağlanabilir. Nakil sonrasında bu nedenle kontroller ihmal edilmemelidir. Aşağıdaki belirtiler varsa, kontrolleri beklemeden doktora görünmekte fayda vardır.
- Greft bölgesinde ağrı, şişlik ve hassasiyet
- Ateş ve kan basıncında yükselme
- Hızlı kilo artışı, ödem ve sıvı birikimi
- İdrar miktarında azalma ve yanma
- Üre, kreatinin değerlerinde yükselme
- İştahsızlık, halsizlik, bulantı, kusma ve genel vücut ağrısı
Böbrek nakli sonrasında beslenme
Nakilden sonra hastalar normal sağlıklı kişiler gibi beslenebilir. Diyalize girerken yiyemedikleri besinleri yiyebilirler. Ancak kilo almamaya dikkat etmeleri gerekir. Bu nedenle karbonhidratlı besinlerden ziyade, sebze ve meyve tüketimine ağırlık vermeleri gerekir. Yiyecekleri aşırıya kaçmadan tüketmeleri gerekir.
- Belli aralıklarla kilo takibi yapmaları gerekir.
- Kortizon nedeniyle iştahta açılma ve doyma hissinde azalma olur. Bu nedenle kilo almaya daha meyilli olurlar.
- Yemekler çok tuzlu tüketilmemelidir.
- Şekerli besinler az tüketilmelidir.
- Aşırı yağlı gıdalardan ve hayvansal yağlardan uzak durulmalıdır.
- Günlük sıvı alımı en az 2 litre olmalıdır.
Böbrek nakli sonrasında sosyal yaşam
Nakilden sonra hastalar ilaçlarını alarak aktif bir şekilde yaşama başlayabilir. Bu aşamadan sonra, hastalar yaşamın tadını çıkarmaya başlayabilirler. Kısa sürede yürüyüşlere başlayabilir, kalabalık yerlerden uzak durarak ulaşımla arkadaşlarınıza gidebilirsiniz. Her gün tempolu yürüyüşler yapabilir, hafif egzersizlere başlayabilirsiniz. Evde bisiklet çevirebilir, dışarıda yüzme gibi etkinlikler yapabilirsiniz. Bunlar yaşama bakış açısını olumlu olarak değiştirebilir, stresin azaltılmasında etkili olur. Hem de obezite, kalp ve şeker hastalığını önlemede etkili olur. İlaçların düzenli kullanılması, bol sıvı alınması gibi temel kurallara uyularak, sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz.
