Bebeklerde böbrek büyümesi neden olur ve ne zaman endişelenmeliyiz?

Bebeklerde böbrek büyümesi, tıbbi adıyla hidronefroz, böbreklerde idrar birikmesi sonucu böbreğin genişlemesi durumudur. Bu durum genellikle anne karnında yapılan ultrason muayenelerinde tespit edilir ve yenidoğan döneminde de görülebilir. Hidronefroz hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılabilir ve birçok vakada kendiliğinden düzelme eğilimindedir. Ancak bazı durumlarda altta yatan ciddi bir sorunun işareti olabilir.

Böbrek büyümesi, idrarın normal akışının engellenmesi veya yavaşlamasından kaynaklanır. Başlıca nedenleri şunlardır:

• Üreteropelvik Bileşke Darlığı (UPJ Darlığı): En yaygın nedendir. Böbrek ile idrar kanalı (üreter) arasındaki bağlantı noktasının dar olması, idrarın böbrekten aşağıya doğru akmasını zorlaştırır ve böbrekte birikmesine neden olur.
• Üreterovezikal Bileşke Darlığı (UVJ Darlığı) ve Vezikoüreteral Reflü (VUR): İdrar kanalının (üreter) mesaneye bağlandığı noktanın dar olması veya idrarın mesaneden böbreklere doğru geri kaçması durumudur (VUR). Bu geri kaçak, böbreklerde basınç ve genişlemeye yol açar.
• Ektopik Üreter: İdrar kanalının (üreter) normalde olması gereken yerden farklı bir yere, genellikle mesane yerine vajinaya veya üretraya açılması durumudur.
• Üretral Kapak: Erkek bebeklerde, idrarın vücuttan atıldığı son kanal olan üretrada bir doku parçasının idrar akışını engellemesidir.
• Fizyolojik (Geçici) Hidronefroz: Birçok bebekte, özellikle yeni doğanlarda, böbrekler ve idrar yolları henüz tam olgunlaşmadığı için geçici bir genişleme görülebilir. Bu durum genellikle birkaç ay veya bir yıl içinde kendiliğinden düzelir.

Birçok hafif hidronefroz vakası kendiliğinden geçer ve endişe gerektirmez. Ancak, aşağıdaki durumlar ve belirtiler ortaya çıkarsa derhal bir çocuk nefroloğu veya çocuk üroloğuna başvurmanız gerekir:

• İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri: Ateş, huzursuzluk, kusma, iştahsızlık, idrar yaparken ağlama veya kötü kokulu idrar. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, altta yatan bir idrar yolu problemi olduğunun önemli bir göstergesidir.
• Karında Kitle Hissi veya Şişlik: Şiddetli büyümede böbrek ele gelecek kadar büyüyebilir.
• Ağrı: Daha büyük bebeklerde karın veya yan ağrısı olabilir. Bebek bunu sebepsiz ve sürekli ağlama, huzursuzluk ile belli edebilir.
• Büyüme Geriliği: Bebeğin yeterli kilo almaması veya boyunun uzamaması.
• Kanlı İdrar (Hematüri): İdrarda kan görülmesi.
• İdrar Çıkışında Azalma veya Hiç İdrar Yapamama: Bu acil bir durumun işaretidir.
• Kusma ve Dehidrasyon Belirtileri: Ağız kuruluğu, gözyaşı olmadan ağlama, bıngıldakta çöküklük, bezini daha az ıslatma.

Tanı genellikle doğum öncesi ultrasonla konur. Doğumdan sonra tanıyı doğrulamak ve nedeni belirlemek için şu testler yapılabilir:

• Detaylı ultrason
• Voiding Sistoüretrografi (VCUG) – VUR'u tespit etmek için
• Böbrek Sintigrafisi (DMSA/DTPA) – Böbrek fonksiyonlarını ve tıkanıklığı değerlendirmek için

Tedavi, hidronefrozun şiddetine ve nedenine bağlıdır:

• Hafif ve Orta Şiddetli Vakalar: Genellikle sadece düzenli ultrason takibi yeterlidir. Vakaların büyük çoğunluğu kendiliğinden düzelir.
• Şiddetli veya Komplike Vakalar: Eğer böbrek fonksiyonu tehdit altındaysa veya tıkanıklık ilerliyorsa cerrahi müdahale gerekebilir. Ameliyatla darlık açılır veya reflü düzeltilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu Varlığında: Koruyucu amaçlı düşük doz antibiyotik kullanımı önerilebilir.

Bebeklerde böbrek büyümesi sık görülen bir durumdur ve genellikle iyi huyludur. En önemli nokta, düzenli doktor kontrollerine gitmek ve yukarıda sıralanan endişe verici belirtiler konusunda uyanık olmaktır. Erken teşhis ve doğru takip, böbreklerin sağlıklı gelişimini sağlamak ve kalıcı hasarı önlemek için hayati önem taşır. Unutmayın, her bebeğin durumu kendine özgüdür, bu nedenle tedavi ve takip planı çocuk doktorunuz ve uzman hekimler tarafından kişiselleştirilmelidir.