Kronik böbrek yetmezliği evreleri nelerdir ve nasıl belirlenir?

Kronik böbrek yetmezliği (KBY), böbreklerin işlevlerinin kalıcı ve ilerleyici şekilde azalması durumudur. Evreleme, böbrek fonksiyonlarının derecesini sınıflandırmak için kullanılır ve genellikle glomerüler filtrasyon hızı (GFH veya eGFR) ile belirlenir. Aşağıda, KBY'nin evreleri ve bu evrelerin nasıl belirlendiği detaylı şekilde açıklanmıştır.

GFH değeri 90 mL/dak/1.73 m² veya üzerindedir. Bu evrede böbreklerde yapısal hasar vardır (örneğin, idrarda protein kaçağı veya görüntüleme yöntemlerinde anormallikler), ancak böbrek fonksiyonu normal veya yüksek seviyededir. Belirtiler genellikle hafiftir veya yoktur.

GFH değeri 60-89 mL/dak/1.73 m² arasındadır. Böbrek hasarı devam eder ve hafif fonksiyon kaybı görülür. İdrarda protein kaçağı gibi belirtiler artabilir, ancak hastalar genellikle semptom hissetmez.

Bu evre, 3A ve 3B olarak iki alt gruba ayrılır:

Böbrek fonksiyonu belirgin şekilde azalmıştır. Semptomlar ortaya çıkabilir (örneğin, yorgunluk, şişlik, idrar değişiklikleri). Bu evrede, komplikasyon riski artar ve tedaviye başlanması önemlidir.

GFH değeri 15-29 mL/dak/1.73 m² arasındadır. Böbrek fonksiyonu ciddi şekilde bozulmuştur. Belirtiler şiddetlenir (örneğin, iştahsızlık, bulantı, kemik ağrıları) ve diyaliz veya böbrek nakli gibi tedaviler planlanmaya başlanır.

GFH değeri 15 mL/dak/1.73 m²'nin altındadır. Bu evrede böbrekler neredeyse hiç çalışmaz. Hayatı tehdit eden semptomlar görülür ve diyaliz veya böbrek nakli gibi renal replasman tedavileri gereklidir.

Kronik böbrek yetmezliği evreleri, aşağıdaki yöntemlerle belirlenir. Bu süreç, bir sağlık uzmanı tarafından yönetilir ve düzenli takip gerektirir.

GFH, böbreklerin kanı ne kadar iyi filtrelediğini gösteren bir ölçüttür. Genellikle kan testi ile ölçülen kreatinin seviyeleri kullanılarak hesaplanır. Formüller (örneğin, CKD-EPI veya MDRD) ile yaş, cinsiyet, ırk gibi faktörler dikkate alınır. GFH değeri, evrelemenin temelini oluşturur.

İdrarda protein (albümin) veya kan gibi anormalliklerin tespiti için kullanılır. Özellikle erken evrelerde, idrarda albümin/kreatinin oranı (ACR) ölçülerek böbrek hasarı değerlendirilir. Yüksek protein kaçağı, böbrek fonksiyon kaybının bir göstergesidir.

Kreatinin ve üre gibi atık maddelerin kandaki seviyeleri ölçülür. Yüksek kreatinin seviyeleri, böbrek fonksiyonlarının azaldığını işaret eder. Ayrıca, elektrolit dengesizlikleri (örneğin, potasyum veya fosfor) de değerlendirilir.

Ultrason, BT (bilgisayarlı tomografi) veya MR gibi yöntemlerle böbreklerin boyutu, şekli ve yapısı incelenir. Bu, böbrek hasarının nedenlerini (örneğin, kistler veya tıkanıklık) belirlemeye yardımcı olur.

Nadiren gereklidir, ancak böbrek dokusunun mikroskopik incelemesi için kullanılır. Bu, altta yatan hastalığı (örneğin, glomerülonefrit) teşhis etmek ve evreleme doğruluğunu artırmak için yapılır.

Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir; tanı ve tedavi için mutlaka bir nefroloji uzmanına başvurun.