Böbrek üstü bezinde kitle neden oluşur ve ne anlama gelir?

Böbrek üstü bezlerinde (adrenal bezler) oluşan kitleler, genellikle başka bir nedenle yapılan görüntüleme tetkikleri sırasında tesadüfen tespit edilir. Bu kitleler genellikle iyi huylu (adenom) olsa da, nadiren kötü huylu (kanser) olabilir. Çoğu adrenal kitle hormon üretmez ve belirti vermez, ancak bazıları hormon salgılayarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Adrenal kitlelerin oluşum nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli faktörler ve kitle türleri şunlardır:

• Adrenal Adenom: En sık görülen adrenal kitle türüdür. Genellikle iyi huyludur ve hormon salgılayabilir veya salgılamayabilir.
• Adrenal Karsinom (Adrenokortikal Kanser): Nadir görülen kötü huylu bir tümördür. Hızlı büyüyebilir ve hormon salgılayarak belirtilere neden olabilir.
• Feokromositoma: Genellikle iyi huylu olan, ancak yüksek tansiyon ve çarpıntı gibi belirtilere yol açan adrenalin ve noradrenalin hormonlarını aşırı salgılayan bir tümördür.
• Adrenal Kist: İçi sıvı dolu, genellikle iyi huylu kitlelerdir.
• Miyelolipom: Yağ ve kan hücrelerinden oluşan, iyi huylu bir tümördür.
• Metastaz: Vücudun başka bir bölgesindeki kanserin (örneğin akciğer, meme) adrenal bezlere yayılması sonucu oluşur.
• Hiperplazi: Adrenal bezin normalden fazla büyümesidir ve genellikle hormon fazlalığı ile ilişkilidir.
• Genetik Faktörler: Multiple Endokrin Neoplazi (MEN) gibi bazı genetik sendromlar adrenal kitle riskini artırabilir.

Bir adrenal kitlenin anlamı, kitlenin türüne, boyutuna, hormon salgılayıp salgılamadığına ve iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığına bağlıdır:

• Tesadüfi Bulgu (İnsidentaloma): Çoğu adrenal kitle, başka nedenlerle yapılan BT veya MR gibi görüntüleme yöntemlerinde tesadüfen tespit edilir. Bunların büyük çoğunluğu iyi huylu ve hormon salgılamayan adenomlardır ve genellikle tedavi gerektirmez, sadece takip yeterlidir.
• Hormon Salgılayan Kitleler: Eğer kitle hormon salgılıyorsa, bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Örneğin, kortizol fazlalığı Cushing sendromuna, aldosteron fazlalığı Conn sendromuna (hipertansiyon ve düşük potasyum), adrenalin fazlalığı ise feokromositomaya (yüksek tansiyon, çarpıntı, terleme) neden olur. Bu durumlarda genellikle cerrahi tedavi gerekir.
• Kötü Huylu (Malign) Kitleler: Adrenal karsinom veya metastaz gibi kötü huylu kitleler erken teşhis ve tedavi gerektirir. Tedavi genellikle cerrahi, kemoterapi veya radyoterapiyi içerir.
• Büyük Kitleler: Genellikle 4 cm'den büyük kitlelerde kötü huylu olma riski daha yüksektir ve cerrahi olarak çıkarılmaları önerilebilir.

Adrenal kitlelerin değerlendirilmesinde görüntüleme yöntemleri (BT, MR) ve hormon testleri kullanılır. Tedavi, kitlenin türüne ve özelliklerine göre belirlenir:

• Küçük, iyi huylu ve hormon salgılamayan kitleler genellikle düzenli takip ile izlenir.
• Hormon salgılayan veya kötü huylu olma şüphesi olan kitlelerde cerrahi tedavi (adrenalektomi) uygulanır.

Sonuç olarak, böbrek üstü bezinde kitle tespit edilmesi durumunda paniğe kapılmamak gerekir, çünkü çoğu iyi huyludur. Ancak, mutlaka bir endokrinoloji veya üroloji uzmanına başvurarak detaylı değerlendirme yaptırmak önemlidir.